Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı Hökuməti arasında ikiqat vergiyə cəlbetməyə yol verilməməsi, gəlirlərə və əmlak dəyərinin artımına görə vergilərin ödənilməsindən yayınmanın qarşısının alınması haqqında Konvensiya və ya “Birləşmiş Krallıq- Azərbaycan ikiqat vergiyə cəlbetməmə Sazişi” 3 oktyabr 1995-ci ildə qüvvəyə minmiş və müvafiq olaraq 1996-cı ilin vergi ilindən etibarən tətbiq edilmişdir.
Birləşmiş Krallıq- Azərbaycan ikiqat vergi tutmanın aradan qaldırılması barədə Sazişinin şamil olunduğu vergi növləri aşağıdakı kimidir:
|
Azərbaycan Respublikasında:
|
|
Birləşmiş Krallıqda:
|
Böyük Britaniya - Azərbaycan ikiqat vergiyə cəlbetməmə Sazişinin müddəaları Birləşmiş Krallığın və Azərbaycan Respublikasının rezidentlərinə və eyni zamanda hər iki ölkənin rezidenti olan şəxslərə şamil edilir. Bu Sazişin 4-cü maddəsinə görə, “rezident” termini bu Dövlətin qanunvericiliyinə görə yaşayış yerinə, daimi olduğu, rəhbərliyinin yerləşdiyi, qeydiyyatdan keçdiyi yerə (inkorporasiya) əsasən və ya digər oxşar meyarlara görə vergiyə cəlb edilməli olan şəxsi bildirir. Bununla belə, bu termin yalnız həmin Dövlətdəki mənbələrdən alınan gəlirlərə və ya əmlak dəyərinin artımından gəlirlərə görə vergiyə cəlb olunan şəxsləri əhatə etmir.
Əgər şəxs hər iki Dövlətin rezidentidirsə, onun statusu aşağıdakı müddəalarla müəyyən edilir:
Yuxarıda göstərilənlərə baxmayaraq, şəxsin rezidenti olduğu Dövləti müəyyən etmək mümkün olmamışsa, şəxs Konvensiya ilə verilən hər hansı vergi imtiyazından istifadə etmək və ya vergidən azad olunmaq barəsində iddia irəli sürə bilməz.
Daimi nümayəndəliyi rezidentlərdən fərqləndirmək vacibdir, belə ki, daimi nümayəndəliyin ayrı bir müəssisə və ya müstəqil rezident olmamasına baxmayaraq, daimi nümayəndəlik gəliri olduğu yerdə vergiyə cəlb edilir. “Daimi nümayəndəlik” termini müəssisənin sahibkarlıq fəaliyyətinin tamamilə və ya qismən həyata keçirdiyi yeri bildirir.
İkiqat vergiyə cəlbetməmə Sazişinin 5-ci maddəsinin 2-ci bəndinə əsasən, daimi nümayəndəlik xüsusilə, aşağıdakıları ehtiva edir:
a) idarəetmə yeri;
b) filial;
c) ofis;
d) fabrik;
e) emalatxana;
f) təbii sərvətlərin kəşfiyyatı üçün tələb olunan qurğu və ya tikili;
g) şaxta, neft və ya qaz quyusu, daş karxanası, habelə təbii sərvətlərin çıxarıldığı hər hansı yer;
h) 12 aydan artıq fəaliyyət göstərən inşaat meydançası və ya tikinti-quraşdırma və ya yığma obyekti.
Razılığa gələn Dövlətdə rezidentlər tərəfindən rezidentin belə məqsəd üçün işə götürdüyü qulluqçular və ya digər heyət vasitəsilə xidmətlərin, o cümlədən məsləhət xidmətlərinin göstərilməsi daimi nümayəndəlik təşkil edir, lakin bu cür fəaliyyət növü ölkə daxilində 6 aydan çox (eyni və ya bununla bağlı layihə üçün) davam etməlidir.
Müəssisələrin sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə etdikləri mənfəət və müstəqil fərdi xidmətlərdən əldə edilən gəlir müvafiq olaraq daimi nümayəndəlik fəaliyyətindən və ya müstəqil fərdi xidmətlərin daimi bazasından irəli gəlmədikdə, yerləşdiyi ölkədə vergiyə cəlb olunur.
Mənfəət vergisi baxımından yalnız daimi nümayəndəliyin mənfəəti həmin daimi nümayəndəliyin yerləşdiyi ölkədə vergiyə cəlb edilir. Məs: fərz edək ki, A şirkəti Birləşmiş Krallıqda yerləşir və Azərbaycanda daimi nümayəndəliyi var. Bu halda, Birləşmiş Krallıqda əldə edilən mənfəət Birləşmiş Krallıq tərəfindən, Azərbaycandakı daimi nümayəndəliyin mənfəəti isə Azərbaycan tərəfindən vergiyə cəlb olunacaqdır. Lakin A şirkəti Birləşmiş Krallıqda yerləşirsə və Azərbaycanda daimi nümayəndəliyi yoxdursa, A şirkətinin bütün mənfəəti Birləşmiş Krallıq tərəfindən vergiyə cəlb ediləcəkdir.
İlk növbədə, dividend alan şəxsin rezidenti olduğu ölkə dividendlər, faizlər və royalti məqsədləri üçün dəqiqləşdirilməli və bu ölkədə vergi tutulmalıdır. Lakin vergitutma həmin dividendləri, faizləri və royaltiləri ödəyən şirkətin yerləşdiyi ölkədə də, eləcə də digər ölkədə də həyata keçirilə bilər. Dividend, faiz və royalti əldə edən şəxsin yaşadığı ölkədə dividend vergisinin (həmçinin faizlərin və royaltilərin) ödənilməsi üçün bir sıra şərtlər mövcuddur. Bu şərtlərə görə, hesablanmış vergi aşağıdakılardan çox olmamalıdır:
|
|
Dividendlər: dividendlərin faktiki sahibi dividend ödəyən şirkətin səsvermə hüququnun ən azı 30 %-nə birbaşa və ya dolayısı ilə nəzarət edən şirkətdirsə, yaxud dividend ödənildiyi tarixə dividend ödəyən şirkətin nizamnamə fonduna ən azı 100 min ABŞ dolları məbləğində (və ya Razılığa gələn Dövlətlərin milli valyutalarında ekvivalent məbləğdə) investisiya qoymuş şirkətdirsə dividendlərin ümumi məbləğinin 10 %-dən; bütün digər hallarda dividendlərin ümumi məbləğinin 15 %-dən |
|
|
Faizlər: faizlərin məcmu məbləğinin 10 %-dən |
|
|
Royalti: hər hansı ədəbi və bədii əsərlərin royaltilərinin məcmu məbləğinin 5%-dən (kinofilmlər, radio və televiziya verilişləri üçün film və yazılışlar daxil olmaqla); bütün digər royaltilərin məcmu məbləğinin 10%-dən |
Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın Vergi Məcəlləsi hazırda Azərbaycandan əldə olunan gəlirlər üçün dividend/faizlərə görə ödəmə mənbəyində 10% və royalti üçün ödəmə mənbəyində 14% vergi nəzərdə tutur.
Digər ölkədə ödənilmiş vergilər üzrə vergi güzəştləri gəlirin mənbəyindən asılı olaraq verilir.
İkiqat vergitutmanın və vergidən yayınmanın qarşısını almaq üçün 5 DTA forması mövcuddur. Vergi növündən və mövcud güzəştlərdən asılı olaraq, aşağıdakı formalar Birləşmiş Krallıq-Azərbaycan vergi sazişindən, eləcə də Azərbaycanın ikiqat vergitutmanın aradan qaldırılmasına dair digər sazişlərindən faydalanmaq üçün doldurulmalı və təsdiqedici sənədlərlə birlikdə Azərbaycanın vergi orqanlarına təqdim edilməlidir.
|
|
|
DTA- 01: Rezidentlik sertifikatı bir ölkədə ödənilməli olan vergilərin digər ölkədə tutulmaması üçün tələb edilir. |
|
|
|
DTA-02: Bu forma hüquqi və fiziki şəxslər Birləşmiş Krallıqda vergiləri ödədiyi və həmin ödənilmiş vergilərin Azərbaycan Respublikasında hesablanmış vergilərdən çıxılması yolu ilə vergi güzəştləri əldə etmək arzusunda olduqda təqdim edilir. DTA-02 forması rezident fiziki şəxslər tərəfindən gəlir vergisinin bəyannaməsi, rezident hüquqi şəxslər tərəfindən isə mənfəət vergisinin bəyannaməsi ilə birlikdə digər dövlətdə vergilərin ödənilməsini təsdiq edən sənədlər əlavə edilməklə təqdim edilməlidir. |
|
|
|
DTA-03 : Əgər beynəlxalq sazişdə qeyri-rezidentin Azərbaycandakı mənbədən əldə olunan hər hansı gəlirdən verginin ödənilməsindən azad edilməsi və ya daha aşağı vergi dərəcəsinin tətbiq edilməsi nəzərdə tutulmuşdursa, qeyri-rezident DTA-03 formasını təqdim etməklə bundan istifadə edə bilər. Bu forma gəlirin ödənildiyi tarixədək təqdim edilməli və həmin müraciətə qeyri-rezidentin razılığa gələn digər dövlətdə rezidentliyini təsdiq edən rezidentlik sertifikatı ilə yanaşı gəlirin ödənilməsinə əsas verən və gəliri əldə edən şəxsin həmin gəlirin faktiki sahibi olduğunu sübut edən bütün təsdiqedici sənədlər (müqavilələr, invoyslar, iştirak payını, borc öhdəliyini, müəlliflik hüququnu təsdiq edən sənədlər və s.) əlavə edilməlidir. Müəssisələr bu formanı vaxtında göndərə bilmədikdə, DTA-05 formasını göndərə bilərlər. |
|
|
|
DTA-04: Bu forma Azərbaycan Respublikasında ödənilən vergilərin təsdiq edilməsi üçün Azərbaycan Respublikası Dövlət Vergi Xidməti tərəfindən verilir. Qeyri-rezident Azərbaycan Respublikasında ödənilmiş vergilərin Birləşmiş Krallıqda ödəniləcək vergilərdən çıxılmasını istəyirsə, Azərbaycan Respublikasında ödənilmiş vergilərin məbləğlərinin təsdiq edilməsi üçün müraciət edə bilər. |
|
|
|
DTA-05: Beynəlxalq müqavilədə qeyri-rezidentin Azərbaycan mənbəyindən əldə etdiyi hər hansı gəlirinin vergidən azad edilməsi və ya aşağı dərəcə ilə vergiyə cəlb edilməsi nəzərdə tutulmasına baxmayaraq, DTA-03 forması təqdim edilmədikdə, vaxtında təqdim edilmədikdə, yaxud hər hansı digər səbəbdən qeyri-rezident beynəlxalq müqavilədə nəzərdə tutulandan artıq vergi ödədikdə, həmin qeyri-rezident artıq ödənilmiş (tutulmuş) vergi məbləğlərinin geri qaytarılması üçün bu forma ilə müraciət edə bilər. |
Qəbul edilmiş formalar vergi orqanı tərəfindən 20 iş günü ərzində baxılır.
Məs 1: Birləşmiş Krallığın rezidenti olan “F” şirkəti Azərbaycan rezidenti “B” şirkətinə xidmət göstərir və Azərbaycanda daimi nümayəndəliyi yoxdur. Bu halda F şirkətinin gəliri yalnız Birləşmiş Krallıqda vergiyə cəlb olunur. Lakin bu müddəanı tətbiq etmək üçün F şirkəti gəlirin ödənilmə tarixinə qədər DTA-03 formasını təqdim etməlidir və bu forma Birləşmiş Krallıqda F şirkətinin rezidentliyini təsdiqləyən rezidentlik sertifikatı (DTA-01) ilə müşayiət olunmalıdır. Fərz edək ki, F şirkəti DTA-03 formasını vaxtında doldurmamış və göstərilən xidmətlərin dəyəri B tərəfindən ödənilmişdir. F şirkətinə ödəniş edilərkən ödəmə mənbəyində vergi tutulacaqdır. Bundan sonra, əgər F şirkəti artıq ödənilmiş vergilərin geri qaytarılmasını təmin etmək niyyətindədirsə, DTA-05 formasını təqdim etmək lazımdır.
Yuxarıda Birləşmiş Krallıq ilə Azərbaycan arasında ikiqat vergitutmanın aradan qaldırılması haqqında sazişlər sisteminin qısa xülasəsi verilmişdir və bizə tez-tez verilən suallara əsaslanaraq bir neçə məsələni aydınlaşdırdıq. Bu məqalədəki heç bir nüans vergi məsləhəti kimi qəbul edilmir, vergi optimallaşdırma strukturları və hüquqi planlaşdırma məsələləri də daxil olmaqla, hər hansı bir konsultasiya müraciəti üçün bizimlə göstərilən əlaqə vasitələrilə əlaqə saxlamağınız xahiş olunur: [email protected] və ya 00994 50 289 89 73.